Het is 1874 en de oude Middeleeuwse kerk is bouwvallig, ook al is ze verbouwd tot Waterstaatskerk in 1822. Het Haagje van Maas en Waal, het hart van de streek, wil een nieuwe en grootse kerk. Wél zo goedkoop mogelijk, want rijk is de parochie niet. De grote architect Pierre Cuypers uit Roermond wordt aangezocht, al kunnen ze zich die eigenlijk niet veroorloven. Toch zal hij een echte kruisbasiliek voor de Ewaldenparochie ontwerpen.

Eigen steenfabriek

Om het betaalbaar te houden sticht het kerkbestuur op het land van de kerk in het oosten van het dorp een steenfabriek. De eigen gebakken stenen worden door de parochianen naar de bouwplaats, op het oude kerkhof ten noorden van de Middeleeuwse kerk, gebracht. In de kerk is te zien dat het goedkoop moest, want het middenschip heeft een eenvoudig houten tongewelf. De zijbeuken hebben wel een stenen gewelf. Kruisweg, communiebank, hoofdaltaar, beelden en muurversieringen komen uit het atelier van Cuypers in Roermond. Ook een aantal gebrandschilderde ramen is ontworpen door de architect en uitgevoerd door Nicolas in Roermond.

Rijksmuseum

Nadat de oude kerk met toren was gesloopt, is op die plek een grote pastorie gebouwd. De stenen van die oude kerk zijn gebruikt om een nieuwe veerdam aan te leggen. De steenoven wordt in 1878 overgenomen door de heren Dericks en Geldens. Onder hun leiding zal de fabriek uitgroeien tot een gerenommeerde ceramische fabriek die stenen in alle mogelijke vormen en kleuren heeft geleverd voor het Rijksmuseum en het Centraal Station in Amsterdam.

Uitkijkpost

In 1944 lag het dorp in de frontlinie. De geallieerden gebruikten de toren als uitkijkpost. En die werd dagelijks door de Duitsers beschoten. De kerk raakte zwaar beschadigd. De toren moest zelfs gecontroleerd worden neergehaald in februari 1945. Ook nu nog is in het metselwerk te zien dat de kerk erg heeft geleden in die tijd. Tot 1959 had de kerk geen torenspits. In dat jaar liet deken Coolen door firma Van de Klok een nieuwe toren bouwen, maar die heeft niet de ranke allure van de oorspronkelijke spits.

Kleur

In de vernieuwingsdrift van de jaren '60 en '70 van de vorige eeuw is de kleur grotendeels verdwenen. Niet alleen de muren kregen pasteltinten, ook de pilaarheiligen werden grijs. Langzaam is de kleur weer terug, omdat restaurateur Ton van Hulst, de beelden weer in hun kleurrijke luister heeft hersteld. Anno 2014 is de kerk de hoofdkerk geworden van de fusieparochie Franciscus en Clara voor de dorpen Afferden, Deest, Druten, Horssen en Puiflijk.

Bekijk ook de Route op mijnGelderland van Drutense monumenten.