De heerlijkheid Appeltern, waarvan de belening van huis en hofstad met toebehoren bekend is vanaf het jaar 1379, was aan het einde van de veertiende eeuw en het grootste gedeelte van de vijftiende eeuw in handen van het geslacht Van Appeltern.

Huis te Appeltern, 1732
Foto aan de zuid-oostzijde van Huis te Appeltern. Foto: Gerard Kouwenberg, 2014

Door erfenis werd Frederik Jacob Derk van der Capellen in 1733 heer van Appeltern. In 1780 bewoonde de vermaarde patriot Joan Derk van der Capellen tot den Poll het huis en schreef hier in 1781 zijn opzienbarend pamflet: 'Aan het volk van Nederland'. Daarmee stond hij aan de wieg van de Nederlandse democratie. Zijn gedachtegoed werd later door Thorbecke uitgewerkt in de Nederlandse grondwet. Er is veel over Van der Capellen gepubliceerd en ook Hella Haasse schreef een boek over hem: Het geheim van Appeltern. In mei 2014 is een, in de vijver geplaatst, borstbeeld van deze beroemde bewoner onthuld.

Washuis

Van het Huis te Appeltern, dat in 1881 grotendeels is gesloopt, staat nog een klein restant. Namelijk de achttiende-eeuwse aanbouw tegen het voormalige zeventiende-eeuwse hoofdgebouw op een omgracht kasteelterrein aan de Maasdijk nr.6. Op de noordoosthoek van het kasteelterrein staat de achttiende-eeuwse noordvleugel van het in 1881 gesloopte zeventiende-eeuwse gedeelte. Dit restant wordt ook wel het washuis genoemd, waarschijnlijk omdat in de noordvleugel eertijds dienstruimten waren opgenomen. Het washuis heeft men in het laatste kwart van de achttiende eeuw volledig vernieuwd. Op het oostelijk gelegen voorterrein bevinden zich twee bouwhuizen. Van de voormalige tuinaanleg zijn in het terrein buiten de omgrachting nog summiere resten herkenbaar.

Samensteller tekst: Toon Banken

Bron van de tekst: A.G. Schulte "Monumenten van geschiedenis en kunst".

Huis te Appeltern, met vermaarde bewoner