Huis Heumen rond 1800, grote delen van het oude kasteel worden afgebroken. © René Reijnen, 2016

Kasteel Heumen in volle glorie naar een tekening van Jan de Beijer 1741.

Kasteel Heumen door Cornelis Pronk 1741.

Aan de Kasteellaan te Heumen en langs de A73 liggen de begroeide fundamenten van Kasteel Heumen. © Ben Boersema, 2016, CC-BY

Van hand tot hand

De eigenaar van het kasteel, de familie Van Groesbeek, laat ook in de zeventiende eeuw haar bezittingen in Heumen en Malden door rentmeesters beheren. In 1659 koopt Ludolf van Steenhuijs, ambtman van het Land van Cuijk, de heerlijkheden Heumen en Malden en daarmee het kasteel. Dit wordt grondig verbouwd en verandert van een burcht in een voornaam landhuis. Zijn kleindochter Genoveva verkoopt in 1769 haar hele bezit aan Nijmegen voor 235.000 gulden, maar een jaar later draagt de stad alleen het kasteel voor 64.000 gulden over aan Mauritz Pasques de Chavonnes, ambtman van Grave. Wanneer hij ruim twintig jaar later afstand doet van Huys Heumen komt het in handen van mannen zonder adellijke titel, maar wel rijk en van aanzien. Deze nieuwe eigenaren mogen zich met het verwerven van het landgoed en kasteel tevens Heer van Heumen noemen.

Nieuwe Heren van Heumen

De jonge jurist Cornelis Craan verwerft in 1791 het Huys Heumen en verruilt op 23-jarige leeftijd Maastricht voor een woonplaats elders aan de Maas. Hij en later zijn broer Jacobus verbouwen het Huys ingrijpend, waarschijnlijk met gebruik van resten van het kasteel. Tijdens een openbare verkoop in 1878 wordt Jacob Hendrik Luden, Amsterdams bankier met bezittingen in West-Indië, eigenaar van het kasteel met omliggende gronden en noemt zich Heer van Heumen. Hij sloopt de resten van het kasteel tussen 1880 en 1890 en verkoopt de bakstenen. Zijn zoon Jan J. Luden erft een bultig terrein met boerderij. Deze laat zelf in 1901 Jachtslot Mookerheide bouwen.

Verstopte maar nog niet vergane glorie

De fundamenten van het kasteel liggen deels onder een viaduct bij de A73 aan de Maas, zuidelijk van Heumen. In de grasbegroeiing zijn de omtrekken van het kasteel zichtbaar. Na archeologisch onderzoek in 1980 wordt het voormalig kasteelterrein beschermd als rijksmonument. Vanaf november 2014 onderzoekt de werkgroep Archeologie van het erfgoedplatform van de gemeente Heumen de archeologische vondsten. Ze publiceerden de nieuwe resultaten in het boek Het verdwenen Kasteel Heumen en zijn bewoners 1188-1880 (2016).

Bronnen:

• Jan Vredenburg (eindred.), Kastelen in Gelderland, Uitgeverij Matrijs, Utrecht 2013, p. 266.
• Marijne Magnée-Nentjes, Harrie Joosten en Tini Martens, Het verdwenen kasteel Heumen en zijn bewoners, 1188-1880. Resten van een kleurrijk verleden, Erfgoedreeks nr. 2, Erfgoedplatform Gemeente Heumen 2016.

Meer informatie: Vereniging Erfgoedplatform gemeente Heumen