Oude Toren aan de Kerkweg. Fotografie Hans Barten

Uiterlijk kerk

De toren had geen eigen ingang, maar was toegankelijk vanuit de kerk door de nu nog aanwezige smaller gemaakte torendeuropening. Het schip van de middeleeuwse dorpskerk is breder geweest dan de toren. De nok van een vroeger kerkdak had de hoogte van de top van het driehoekig veld dat zich in de vorm van buitenbepleistering aftekent tegen de huidige oostmuur. Uit de toepassing van natuursteenmateriaal in het onderste gedeelte van deze muur blijkt, dat deze ondermuur behoorde tot het kerkgebouw in de oudste fase (Romaans). De toren is in de veertiende eeuw tegen deze kerkmuur aangezet en is met de bovenbouw half op de bestaande muurdikte van de schipmuur gebouwd. Deze schipmuur uit de twaalfde eeuw is meer dan 200 jaar ouder dan de torenmuur zelf. De begane grond van de toren had een stenen koepelgewelf; daarboven lagen twee tussenverdiepingen en de klokkenverdieping.

Nieuwe kerk

Van 1621 tot 1801 waren kerk en toren in het bezit van de protestanten, hoewel vrijwel alle autochtone parochianen uit Afferden en Deest katholiek bleven en vanaf 1710 hun eigen schuurkerk hadden. Nadat de katholieken in 1801 de oude kerk weer in bezit hadden genomen, werd al snel besloten het kerkgebouw niet te renoveren. In plaats daarvan werd ervoor gekozen om een Waterstaatskerk te bouwen tussen Afferden en Deest. Deze kerk werd in 1833 gebouwd. De middeleeuwse kerk op het Hoog werd in 1838 gesloopt. De Oude Toren met uurwerk en torenklok werd gespaard, maar het Hoog was geen kerkelijk middelpunt meer.

Torenklok

In 1795 was door een door de provincie Gelderland ingestelde commissie bepaald dat de kerk op het Hoog voortaan bestemd was voor gezamenlijk gebruik van zowel gereformeerden als katholieken. In deze overeenkomst stond onder andere vermeld dat de katholieken voortaan ook gebruik mochten maken van het luiden van een aanwezige torenklok. Deze klok werd in 1806 vervangen door een grotere luiklok, waarop duidelijk vermeld werd dat de dorpen Afferden en Deest één parochie vormden. De klok had een diameter van 102 cm en woog 700 kilo. Het opschrift luidde:

,,Tot Afferdens Profijt soo ben ick hier
en roep die van Deest door mijn gehuyl en getier
dat sij komen ter kerken
als zij niet en werken"

Rond 1938 werd deze klok overgebracht naar de koorzolder van de kerk aan de Koningstraat met de bedoeling deze daar te gaan gebruiken. Dat is er nooit van gekomen. In 1944 is de klok daar door de Duitse bezetter ontdekt en geroofd. In 2009 is voor de inmiddels gerestaureerde Oude Toren weer een luiklok aangeschaft, afkomstig van een kerk in Hattem bij Zwolle.